Een nieuw schoolplan enorm waardevol

Schoolkwaliteit is overal voelbaar: in de klas, in de gangen en op het schoolplein. Samen met hun team streven schoolleiders naar een optimale leer- en werkomgeving waarin leerlingen kunnen excelleren en de resultaten van de school continu verbeteren. Maar: hoe bepaal je de juiste visie, missie en acties hiervoor? Hoe weet je waar je school op elk moment staat? En hoe kun je actiepunten ook na 1, 2 of 4 jaar laten beklijven? We vroegen het nu veel scholen hun schoolplan aan het maken zijn aan onderwijsadviseur Anton de Jong.

Anton is docent aan de schoolleidersopleiding van Penta Nova. Als onderwijsadviseur Leiderschap verzorgt hij bovendien regelmatig trainingen voor de Academie van ParnasSys van Gouwe Academie. Met name op het gebied van schoolkwaliteit. Belangrijke onderwerpen hierbij zijn (1) het duiden van onderwijsopbrengsten, (2) het zichtbaar werken aan (strategische) doelen, in samenhang met het meerjarenplan en (3) het zichtbaar maken van de ontwikkeling van individuele teamleden. Hoe kun je dit vervolgens linken aan je strategische doelen?

Publieke waarde

“Schoolkwaliteit is een ingewikkeld en breed begrip”, benadrukt Anton. “In mijn beleving gaat het vooral over het effect van de school op de omgeving. Van leerlingen tot ouders, wijk en dorp/stad en dan met name op de lange termijn. Met een mooi woord noemen we dit ook wel de ‘publieke waarde’. Welke impact maakt de school? Presteert ze naar tevredenheid, gelet op zowel de eigen doelstellingen als de wettelijke eisen, zoals het Inspectiekader? En kan de school dit ook verantwoorden? Sluiten de prestaties van de school aan bij de schoolpopulatie en verwachtingen?”

Nieuwe kwaliteitscyclus, nieuw schoolplan maken

2023 is het jaar waarin de meeste scholen aan de slag gaan met een nieuwe kwaliteitscyclus en een nieuw schoolplan, voor de periode 2023-2027. Niet per se omdat ze dit willen, maar ook (en vooral) omdat dit wettelijk verplicht is. “Alle ambities van de school moeten zichtbaar worden in het schoolplan”, weet Anton. “Daarmee is dit schoolplan ook een centraal document, waarin alles samenkomt. Van missie en visie tot en met strategie, kwalitatieve en kwantitatieve doelen, pedagogisch en didactisch klimaat, veiligheid en personeelsbeleid.”

Het opstellen én evalueren van een schoolplan kan enorm waardevol zijn

De komende maanden zullen grote aantallen teams aan de slag gaan met een nieuw schoolplan te ontwikkelen, maar vooral om te bedenken hoe dit plan in de praktijk kan worden gebracht. “Helaas zien de meeste scholen het schoolplan nog als een ‘moetje’, dat nauwelijks gelezen onderin een bureaula belandt. Een gemiste kans, want het opstellen én evalueren van dit plan kan enorm waardevol zijn. Het haalt schoolteams even uit de dagelijkse context of de ‘waan van de dag’. Bovendien geeft het de mogelijkheid om weer even stil te staan bij het ‘waarom’. Wat is ook alweer de gezamenlijke missie van de school? Waar willen jullie naartoe met de leerlingen? Waar liggen jullie idealen? Wanneer je dit helder maakt, ontstaat er weer meer verbinding, meer passie en een betere focus. Als kers op de taart heb je meteen voldaan aan je wettelijke verplichting.”

Van kracht naar missie en kernopdracht

Meest makkelijk is om het oude schoolplan op punten aan te passen. Volgens Anton is dit ook een goed vertrekpunt. Immers: je kernopdracht of missie zal niet in vier jaar veranderen. “Wat wel verandert echter, is de wereld om je heen”, benadrukt hij. “Het kan zijn dat je andere leerlingen binnenkrijgt, waarop je je aanbod moet aanpassen. En ook gewijzigde inspectie-eisen moeten goed worden verwerkt. Het simpelweg aanpassen van de jaartallen is dus niet afdoende.” In plaats hiervan adviseert hij om te beginnen vanuit de kracht van de school. Op basis hiervan kom je al snel tot de onderliggende waarde en de missie en kernopdracht van de school. Voldoet deze kernopdracht nog? En wat kun je als team doen om deze kernopdracht te volbrengen? Hoe kun je je leerlingen, hun ouders en de omgeving hierbij betrekken?”

Duidelijke doelen in het schoolplan

Een volgende stap zijn de doelen, die heel divers kunnen zijn. Doelen die Anton vaak voorbij ziet komen, zijn een nieuw aanbod voor rekenen of taal, het vergroten van eigenaarschap bij leerlingen, het (nog) beter betrekken van de omgeving en een (nieuw) aanbod rondom het thema burgerschap. “Dat laatste is ook een nieuwe verplichting vanuit de inspectie”, vertelt hij. “Een heel dankbaar onderwerp is ook het bevorderen van de professionele cultuur binnen het schoolteam.” Om deze (en andere!) doelen te laten beklijven, geeft hij een aantal tips.

Tips om doelen te laten beklijven

1. Betrek je onderwijsprofessionals bij het opstellen van het schoolplan. Maak de mensen die het moeten doen mede-eigenaar van het plan en van de uitvoering hiervan.
2. Probeer je doelen te verbinden aan je kernwaarde en missie. Lopen je visie, missie en doelen logisch in elkaar over?
3. Bedenk hoe je je doelen levend kunt houden in de school, bij de leerlingen en bij hun ouders. Het opstellen van doelen is één, het laten beklijven is twee en vraagt organisatie, zoals professionele leergemeenschappen, leerteams of werkgroepen.
4. Dwing je leerkrachten op een positieve manier om aan de leerdoelen te (blijven) werken. Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor het management/de schoolleiding.
5. Maak je doelen concreet. Koppel ze daarom aan concrete en duidelijke acties. Simpelweg willen leerkrachten weten wát zij morgen met Jeroen of Emma in groep 6 moeten doen.

Iedereen wordt warm van een gezamenlijke missie

“Een schip zonder koers dobbert slechts op de golven”, besluit Anton. “Datzelfde geldt voor scholenteams. Wanneer het ontbreekt aan duidelijke doelen, slaat algauw de sleur toe. Juist dát moet je als school(bestuur) willen voorkomen.” In basis wordt niemand warm van een schoolplan, weet hij. “Maar wél van een gezamenlijke missie, mits je hier dus op de juiste manier invulling aan geeft.”

Waar is dit artikel verschenen?

Dit interview is gedaan door Lieke van Zuilekom (tekstschrijver, web- en eindredacteur, met klanten in o.a. de bouw, zorg en het onderwijs www.liekevanzuilekom.nl en verschenen in Magazine Educatieheld 2023. Dit artikel is iets ingekort voor plaatsing in dit bericht. Het complete onbewerkte artikel kun je hier lezen…

Aan de slag met een schoolplan maken?

Mijnschoolkwaliteit biedt met Mijnschoolplan en Schoolkwaliteit van ParnasSys een goed instrument om hiermee op een goede manier aan de slag te gaan en in werkgroepen aan een nieuw schoolplan te werken.